Ο ελληνικός Μεσαίωνας: Βυζάντιο, 9ος-15ος αιώνας
"Το Βυζάντιο κατέχει μια παράδοξη θέση στην ιστοριογραφία. Σε σχέση με την αργή συγκρότηση των δυτικών κοινωνιών και με τον τουρκικό μουσουλμανικό κόσμο, το Βυζάντιο εμφανίζεται ως μια προέκταση της αρχαιότητας στην οποία βάζει τέλος η πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Αυτή η ιδιαιτερότητα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πεποίθηση των ιστορικών της μεσαιωνικής περιόδου ότι η "φεουδαρχία" που χαρακτήρισε τη Δύση υπήρξε αποκλειστικότητα μιας Ευρώπης "καρπού των εισβολών", κατά την έκφραση του Μαρκ Μπλοκ. Ανατρέχοντας στην προέλευση αυτής της ερμηνείας, η Εβελύν Πατλαζάν προτείνει μια επανεξέταση της βυζαντινής ιστορίας από τον 9ο ως τον 15ο αιώνα, υπό το πρίσμα της θεμελιώδους μελέτης του Μαρκ Μπλοκ Η φεουδαρχική κοινωνία."
Patlagean, Evelyne. Ο ελληνικός Μεσαίωνας: Βυζάντιο, 9ος-15ος αιώνας. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκης, 2014. [949.5 PAT]
“Το Βυζάντιο κατέχει μια παράδοξη θέση στην ιστοριογραφία. Σε σχέση με την αργή συγκρότηση των δυτικών κοινωνιών και με τον τουρκικό μουσουλμανικό κόσμο, το Βυζάντιο εμφανίζεται ως μια προέκταση της αρχαιότητας στην οποία βάζει τέλος η πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Αυτή η ιδιαιτερότητα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πεποίθηση των ιστορικών της μεσαιωνικής περιόδου ότι η "φεουδαρχία" που χαρακτήρισε τη Δύση υπήρξε αποκλειστικότητα μιας Ευρώπης "καρπού των εισβολών", κατά την έκφραση του Μαρκ Μπλοκ.
Ανατρέχοντας στην προέλευση αυτής της ερμηνείας, η Εβελύν Πατλαζάν προτείνει μια επανεξέταση της βυζαντινής ιστορίας από τον 9ο ως τον 15ο αιώνα, υπό το πρίσμα της θεμελιώδους μελέτης του Μαρκ Μπλοκ "Η φεουδαρχική κοινωνία". Έτσι, το αυτοκρατορικό περιβάλλον, οι κύκλοι της αριστοκρατίας, η κρατική μηχανή αναλύονται στην προοπτική των οικογενειακών και κοινωνικών σχέσεων, των δεσμών πίστης και της οργάνωσης των εξουσιών. Η βυζαντινή κοινωνία εμφανίζεται κάτω από καινούριο φως, ως ένα ξεχωριστό συστατικό του μεσαιωνικού κόσμου.
Ο "Ελληνικός μεσαίωνας" αποδίδει στο Βυζάντιο τη θέση που του αναλογεί στη μακρά κυοφορία των κοινωνικών δομών και των εξουσιών που έχουν την καταγωγή τους στη ρωμαϊκή κοινωνία της ύστερης αρχαιότητας, συμβάλλοντας στην έξοδο της Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας από το ημίφως στο οποίο την περιορίζουν συχνά οι ιστορικοί του δυτικού κόσμου ακόμα και σήμερα.”
(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Κριτικές – Παρουσιάσεις
Ανθούλα Δανιήλ, Ο ελληνικός μεσαίωνας, diastixo.gr, 9.9.2014Σώτη Τριανταφύλλου, Ήταν το Βυζάντιο στην Ευρώπη;, www.bookpress.gr, 12.6.2014
Ξενοφών Μπρουντζάκης, Οι βυζαντινές καταβολές της Ευρώπης, "Το Ποντίκι", 21.8.2014
Δημήτρης Δουλγερίδης, Βιβλία για το καλοκαίρι, "The Books' Journal", τχ. 46, Αύγουστος 2014
Ενδεικτική βιβλιογραφία για τον βυζαντινό πολιτισμό στη βιβλιοθήκη
Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών. Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο: τομές και συνέχειες στην ελληνιστική και ρωμαϊκή παράδοση: πρακτικά Α’ διεθνούς συμποσίου, 15-17 Σεπτεμβρίου 1988. Αθήνα: Εθνικόν Ίδρυμα Ερευνών. Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών, 1989. [949.5 ΚΑΘ]
Angold, Michael. Βυζάντιο: η γέφυρα από την Αρχαιότητα στο Μεσαίωνα. Αθήνα: Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη, 2003. [949.5 ANG]
Ahrweiler, Helene. Γιατί το Βυζάντιο. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 2009. [949.5 ΑHR]
Beck, Hans-Georg. Η βυζαντινή χιλιετία. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1990. [949.5 BEC]
Byzantium: a world civilization. Dumbarton Oaks, Washington D.C.: Dumbarton Oaks Research Library and Collection, 1992. [949.5 BYZ]
Cameron, Averil. Οι Βυζαντινοί. Αθήνα: Ψυχογιός, 2009. [949.5 CAM]
Guillou, Andre. Ο βυζαντινός πολιτισμός. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 1998. [949.5 GUI]
Kazhdan, Aleksandr. Αλλαγές στον βυζαντινό πολιτισμό κατά τον 11ο και 12ο αιώνα. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1997. [949.503 ΚΑΖ]
Kean, Roger Michael. Ιστορικός άτλας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Αθήνα: Σαββάλας, 2006. [949.5 KEA]
Runciman, Steven. Βυζαντινός πολιτισμός. Αθήνα: Εκδόσεις Γαλαξία, [1970]. [949.5 RUN]
Sherrard, Philip. Byzantium. New York, N. Y.: Time-Life, 1996. [949.5 SHE]