Σκηνή πρώτη: το προαύλιο του Δημοτικού Σχολείου της γειτονιάς μας πριν από μερικούς μήνες. Ημέρα αφιερωμένη στον σχολικό εκφοβισμό, γνωστό ως bullying, με τρεις μαθητές να διαδραματίζουν μια σκηνή λεκτικής βίας ενός παιδιού σε ένα άλλο. Οι λιγοστοί γονείς που μένουν για να το παρακολουθήσουν στέκονται έξω από το σχολείο κοιτώντας προσηλωμένοι, σιωπηλοί.Σκηνή δεύτερη: μια συνάντηση τεσσάρων μαμάδων φίλων πριν από μία εβδομάδα. «Θα σας δείξω κάτι», λέει η μία. Το κλιπάκι για το bullying από το Britain has Talent στο Υoutube που έχει κάνει τον γύρο του κόσμου ξεκινάει να προβάλλεται στην οθόνη του υπολογιστή. «O Παναγιώτης θέλει να το βλέπει κάθε μέρα από τότε που ένας συμμαθητής του άρχισε να τον κοροϊδεύει και να τον χτυπάει». Οι γυναίκες κρύβουν τα δάκρυά τους καθώς βλέπουν τα δύο αγόρια να τραγουδούν σε ρυθμούς ραπ εκφράζοντας τα συναισθήματά τους για τον αγώνα ενάντια στο bullying.Σκηνή τρίτη: η συνομιλία μου με μια καθηγήτρια Γυμνασίου ιδιωτικού σχολείου της Αθήνας για το θέμα του σχολικού εκφοβισμού πριν από λίγες μέρες. «Ξέρετε, τα παιδιά που υποφέρουν από το bullying δεν προέρχονται απαραιτήτως από προβληματικές οικογένειες, οι γονείς τους νοιάζονται γι’ αυτά, απλά συχνά δεν έχουν χρόνο να ασχοληθούν μαζί τους», μου λέει. Αυτή τη φορά είμαι εγώ που παραμένω σιωπηλή.Επισήμως ο σχολικός εκφοβισμός, η ενδοσχολική βία, η θυματοποίηση ή το bullying ορίζονται ως μια κατάσταση κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία μεταξύ μαθητών ή παιδιών της ίδιας ηλικίας με σκοπό την επιβολή και την καταδυνάστευση, την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου.Τα νέα, όπως θα έχουν διαπιστώσει πολλοί γονείς και παιδιά, δεν είναι καλά για την Ελλάδα, αφού τα ευρήματα νέων ερευνών φανερώνουν πως τα περιστατικά bullying, ένα φαινόμενο με το οποίο η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα ασχολείται από το 1970, έχουν διπλασιαστεί από το 2010 στη χώρα μας. Σύμφωνα με την πανευρωπαϊκή μελέτη που εκπόνησε το Χαμόγελο του Παιδιού, η Ελλάδα κατέχει την τέταρτη θέση ανάμεσα σε σαράντα ένα κράτη, με ένα στα τρία Ελληνόπουλα να έχει πέσει θύμα bullying. Δεύτερη μελέτη, που διεξήχθη από την Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας Παιδιού και Εφήβου σε σχολεία της Αττικής, φανερώνει πως το 16% των μαθητών Δημοτικού έχει πέσει θύμα εκφοβισμού κι όλα αυτά σε μια εποχή που οι δομές ψυχικής υγείας έχουν ισοπεδωθεί εξαιτίας της ελλιπούς χρηματοδότησης.Παράλληλα, έχει αυξηθεί το ενδιαφέρον για ενημέρωση των εκπαιδευτικών, των γονέων και των παιδιών, με το υπουργείο Παιδείας να κάνει ιδιαίτερη προσπάθεια τελευταία, ορίζοντας έναν υπεύθυνο σε κάθε σχολείο για το θέμα το εκφοβισμού. Η πιο πρόσφατη εξέλιξη είναι η ανακοίνωση στις 28/4/14, από το υπουργείο, της εγκυκλίου που ενημερώνει τα σχολεία για την υλοποίηση των πράξεων «Ανάπτυξη και Λειτουργία Δικτύου Πρόληψης και Αντιμετώπισης Φαινομένων Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού στους Αξονες Προτεραιότητας 1, 2, και 3 του ΕΠ “Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση”», ενώ έχει ήδη στήσει ένα ηλεκτρονικό παρατηρητήριο για τέτοια περιστατικά και από τη φετινή σχολική χρονιά προσπαθεί πλέον να οργανώσει προγράμματα επιμόρφωσης και παρέμβασης πανελλαδικά.Πώς να αισθάνεται άραγε ένα παιδί όταν δεν μπορεί να είναι ασφαλές και ήρεμο μέσα στον χώρο του σχολείου; Τι μπορούμε να κάνουμε για να το βοηθήσουμε; Στην ελληνική βιβλιογραφία βλέπουμε έναν πολλαπλασιασμό των εφηβικών και παιδικών μυθιστορημάτων με θέμα τον σχολικό εκφοβισμό. Ένα από τα πολλά και ενδιαφέροντα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα είναι το «Μαζί» της διακεκριμένης Ελένης Πριοβόλου (εκδ. Καλέντη).

«Είναι της μόδας»«Η λέξη bullying είναι της μόδας, έχει πάρει διαστάσεις στην εποχή μας. Εγώ, προερχόμενη από τη δεκαετία του ’60, τότε που οι δάσκαλοι δεν έδιναν σημασία σε τέτοια θέματα, υπέστην αυτή την ψυχολογική βία επειδή είχα ιδιαιτερότητες ως παιδί (φορούσα γυαλιά κ.ά.)», επισήμανε σε συνομιλία της με την «Κ» η Ελένη Πριοβόλου.Αναφερόμενη σε επισκέψεις της σε σχολεία για την παρουσίαση του βιβλίου της, η συγγραφέας μάς είπε ότι με τα παιδιά μοιράζεται τη δική της εμπειρία: «Τους λέω να μη θυματοποιούν τον εαυτό τους και πως μέσα από την ομαδοποίηση, την αλληλεγγύη, τη φιλία, μπορούν να γίνουν πιο δυνατοί. Δεν θεωρώ ότι οι αδύναμοι είναι τα θύματα του bullying αλλά οι ιδιαίτεροι, όσοι δεν ακολουθούν τα στερεότυπα όπως και το ότι αυτοί που επιτίθενται έχουν τα δικά τους θέματα που πρέπει να ερευνηθούν. Πιστεύω, και αυτό τονίζω στα παιδιά, ότι τα ίδια μπορούν να δώσουν τη λύση. Τους μιλάω για την άμεση δημοκρατία μέσα στη σχολική κοινότητα».Άλλα βιβλία με θέμα το bullying που κυκλοφόρησαν πρόσφατα: «Αμίλητη Αγάπη» της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου (εκδ. Πατάκη), «Θεατής ή το επόμενο θύμα;» τους Τζέιμς Πρέλερ (εκδ. Πατάκη), «Το κορίτσι του Πέτρου» της Αργυρώς Μουντάκη (εκδ. Μεταίχμιο).

Οι γονείς παίρνουν θέση;

«Συχνά οι γονείς έχουν άγνοια για τέτοια θέματα και δείχνουν αμηχανία ως προς το πώς να αντιδράσουν σε αντίστοιχα περιστατικά όταν εμπλέκονται τα παιδιά τους. Αλλοι τα θεωρούν στοιχείο της εξελισσόμενης προσωπικότητας των παιδιών και των εφήβων (“Ε, παιδιά είναι...”), ενώ άλλοι αντιδρούν ακόμη και με ακραίο τρόπο μηνύοντας άλλους γονείς ή επιβραβεύοντας τη βίαιη συμπεριφορά των παιδιών τους (“Καλά του/της έκανες”)», αναφέρουν από κοινού οι Μαριάννα Δεσύπρη, Λίνα Κεσανοπούλου και Λία Πεϋρέτ, καθηγήτριες στο Λεόντειο Γυμνάσιο-Λύκειο Πατησίων και συντονίστριες της ομάδας «Πάρε Θέση!» του σχολείου, το οποίο επιτελεί σημαντικό και πρωτοποριακό έργο στην Ελλάδα με προγράμματα στήριξης και εποπτείας των μαθητών του σχολείου σε σχέση με το bullying. «Παρόλο που υπάρχει πλέον μια έστω στοιχειώδης ευαισθητοποίηση για το θέμα στην κοινωνία και πολλοί φορείς και εθελοντικές οργανώσεις ασχολούνται με την πρόληψη του εκφοβισμού και της βίας στα σχολεία, η κρίση την οποία βιώνει η ελληνική κοινωνία κάνει τις συνθήκες μέσα στις οποίες ζουν τα παιδιά πιο βίαιες», τονίζουν οι καθηγήτριες.

 Απόσπασμα από άρθρο της Καθημερινής (07/06/2014) από την Σάντρα Βούλγαρη 

Ενδεικτική βιβλιογραφία σχετικά με το bullying στη Βιβλιοθήκη

Γιωτοπούλου-Μαραγκοπούλου, Αλίκη (επιμ.). Ομαδική βία και επιθετικότητα στα σχολεία. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, 2010. [371.782 ΕΘΝ]Bazelon, Emily. Sticks and stones: defeating the culture of bullying and rediscovering the power of character and empathy. New York: Random House, 2013. [302.34 ΒΑΖ]Coloroso, Barbara. The bully, the bullied, and the bystander: from preschool to high school: how parents and teachers can help break the cycle of violence. New York: HarperResource, 2003. [371.782 COL] Firth, Lisa (ed.). Bullying issues. Cambridge: Independence, 2009. [302.34 BUL]McIntosh, Kenneth. Youth with aggression issues: bullying and violence. Broomall: Mason Crest, 2008. [302.3 MCI]Olweus, Dan. Εκφοβισμός και βία στο σχολείο: τι γνωρίζουμε και τι μπορούμε να κάνουμε. Αθήνα: Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου, 2009. [371.58 OLW]