Πολύτιμο εργαλείο στην τεχνική της προπαγάνδας στάθηκε πάντοτε η εικόνα, κι αυτό δεν αποτελεί είδηση αφού η ισχυρή αυτή συμμαχία κρατάει από τον καιρό της δαγκεροτυπίας. Ο Στάλιν και οι ναζί έδωσαν εξαιρετικά δείγματα της εργαλειακής χρήσης των εικόνων αν και ο πρώτος ελάχιστα ασχολήθηκε με το καλλιτεχνικό κομμάτι: απλώς εξαφάνιζε τους εσωτερικούς αντιπάλους από τις φωτογραφίες. Οι ναζί, αντιθέτως, το βασάνισαν το πράγμα (και όχι μόνον το συγκεκριμένο) δίνοντας στην ανθρωπότητα μνημειώδεις παρελκυστικές εικόνες, κυρίως για να δημιουργήσουν την εχθρική στάση της κοινής γνώμης προς τους Εβραίους. Είναι γνωστό ότι το πέτυχαν. Στις μέρες μας, αυτό που ουσιαστικά διαφοροποιεί την κατάσταση είναι οι δυνατότητες που δίνουν στην πλευρά των αναγνωστών το Διαδίκτυο και η τεράστια διασπορά των ειδήσεων. Εάν δεχθούμε ότι ο ρόλος των ΜΜΕ είναι να ελέγχει την εξουσία, ρόλος των πολιτών είναι να ελέγχουν την εξουσία των ΜΜΕ. Παθητικά, διά μέσου των επιλογών τους, αλλά και ενεργητικά, μαθαίνοντας να διασταυρώνουν και να αξιολογούν την είδηση χρησιμοποιώντας και τα εργαλεία που αφειδώς προσφέρει το Ιντερνετ ― τα περισσότερα δωρεάν. Ελάχιστοι το κάνουν και ακόμα λιγότεροι ξέρουν πώς να το κάνουν. Ετσι, τα social media γεμίζουν ειδήσεις και φωτογραφίες που στοιχειώνουν τους «τοίχους» του Facebook σε όλον τον κόσμο δημιουργώντας μαζικές αντιδράσεις και ψυχικές εγγραφές, ενώ αρκετοί προσχωρούν σε ιδεολογίες με την απλή μέθοδο της διολίσθησης: εάν ερωτηθούν, δεν θα αναγνωρίσουν συνειδητά τον εαυτό τους ως π.χ. φασίστα.Τρία παραδείγματα με προπαγανδιστικές αναρτήσειςΤα μεγάλα θέματα, όπως αυτό των προσφύγων και του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους, προσφέρονται ιδιαίτερα για κάθε είδους προπαγάνδα, συνειδητά ή ασυνείδητα. Οπως για παράδειγμα...

1. Αυτός ο άνδρας είναι μαχητής του ISIS.

Αριστερά υποτίθεται ποζάρει ως μαχητής του «Ισλαμικού Κράτους» και δεξιά o ίδιος άνθρωπος έρχεται ως πρόσφυγας στην Κω. Αυτό το ποστ που έκανε πράγματι τον γύρο του κόσμου (εμείς το βρήκαμε πρώτα σε αυστραλιανό site και μετά το αναζητήσαμε στα ελληνικά!) ανέβηκε για να υποστηρίξει φυσικά ότι οι Δυτικοί εξαπατώνται και διά της «προσφυγικής μεθόδου» εισέρχονται τζιχαντιστές και άλλοι διάβολοι στα εδάφη μας. Αυτό βεβαίως δεν είναι απίθανο αν και είναι απορίας άξιον γιατί μια οργάνωση με δεκάδες εκατομμύρια ή και δισ. ευρώ και δολαρίων στην κατοχή της βάζει τους μαχητές της να θαλασσοπνιγούν στη Μεσόγειο και αλλού, ρισκάροντας να μη φτάσουν ποτέ στον στόχο τους, αντί να τους βάλει ωραία και νόμιμα σε ένα αεροπλάνο και να τους στείλει κατά μόνας ή και με τουριστικά γκρουπ για να πάρει και καλύτερες τιμές, όπου επιθυμεί. Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μας. Το θέμα μας είναι ότι αυτή η ανάρτηση πήρε περισσότερα από 100.000... like, ενώ το κοινοποίησαν επιπλέον περίπου 90.000 χρήστες του Facebook! Η γεωμετρική πρόοδος με την οποία αυξάνεται η ειδησεογραφική διασπορά ύστερα από αυτό είναι ανεξέλεγκτη. Το BBC όμως (αυτά τα καταραμένα συστημικά media πάλι) ανακάλυψε με μια μικρή έρευνα ότι ο Laith Al Saleh, ο άνδρας της φωτογραφίας, ήταν πρώην διοικητής ομάδας του FSA (Free Syrian Army - Ελεύθερος Συριακός Στρατός) και είχε παραχωρήσει συνέντευξη στο Associated Press απ’ όπου και οι φωτογραφίες. Ως γνωστόν, ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός μάχεται εναντίον του Ασαντ και με όλες του τις δυνάμεις εναντίον του ISIS.

2. Δειλοί! Αφήνετε πίσω τα γυναικόπαιδα!

Και πάλι κατά κύριο λόγο στα social media, αλλά και σε απροσδιορίστου προελεύσεως sites, προβάλλονται εικόνες με στρατιά νεαρών κυρίως ανδρών και σε «στρατεύσιμη ηλικία», όπως αναφέρεται, προκειμένου να διατυπωθεί αμέσως μετά το ερώτημα ή η βεβαιότητα πως όλοι αυτοί είτε είναι δειλοί που έφυγαν για να μην πολεμήσουν αφήνοντας πίσω γυναίκες και παιδιά είτε είναι και πάλι μαχητές του ISIS. Ωστόσο, το ίδιο μέσον που παρέχει την άνεση στον οποιονδήποτε να προβάλει και να ισχυριστεί οτιδήποτε δίνει και τα εργαλεία ελέγχου σε όποιον επιθυμεί να διασταυρώσει την είδηση ή να έχει απλώς και μια δεύτερη άποψη για αυτό που συμβαίνει. Ετσι, αν κάποιος χρησιμοποιήσει το Reverse Image Search ή το TinEye, μπορεί να οδηγηθεί στην έκπληξη της ολόκληρης εικόνας και όχι ενός μέρους αυτής που ο «κατασκευαστής ειδήσεων» έχει επιλέξει. Αυτό έκανε ο Philip Kleinfeld στο Vice.com και βεβαίως ανακάλυψε ότι υπάρχουν εκατοντάδες γυναικόπαιδα που καταφθάνουν μαζί στην ίδια φωτογραφία!

3. Υποστηρικτές του ISIS επιτίθενται στη γερμανική αστυνομία.

Η εφαρμογή News360 (μέσω της οποίας ενημερώνεται κάποιος με βάση τα ενδιαφέροντα που δηλώνει) δημοσιεύει φωτογραφία που υποτίθεται ότι «δείχνει πρόσφυγες να κουνούν απειλητικά σημαίες του ISIS και να επιτίθενται σε Γερμανούς αστυνομικούς». Η φωτογραφία μετράει τρία χρόνια ζωής και το «ενσταντανέ» αποτυπώνει σύγκρουση ανάμεσα σε 500 - 600 σαλαφιστές μουσουλμάνους και ακροδεξιούς που διαδηλώνουν κρατώντας πλακάτ με σατιρικές εικόνες του προφήτη Μωάμεθ. Η γερμανική αστυνομία προσπαθεί να χωρίσει τους θερμοκέφαλους, όπως αποκάλυψε το ποικίλης ύλης site Smashing Life.Πηγή: Εφημερίδα Καθημερινή 27/09/2015, Αρθρογράφος: Σίσσυ Αλωνιστιώτου